آیه میثاقآیه ۱۷۲ اعراف، درباره توحید فطری انسان که به آیه میثاق شهرت دارد بحث می کند. ۱ - تعریفبه آیه ۱۷۲ سوره اعراف "آیه ذر" یا "آیه اخذ میثاق" می‌گویند. ۲ - آیه مربوطه(واذ اخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم واشهدهم علی انفسهم الست بربکم قالوا بلی شهدنا ان تقولوا یوم القیامة انا کنا عن هذا غافلین)؛ "و هنگامی را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم، ذریه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت که آیا پروردگار شما نیستم گفتند چرا گواهی دادیم تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این (امر) غافل بودیم ". ۳ - اشاره به پیمان با خدااین آیه به "توحید فطری" و وجود ایمان به خدا در اعماق روح آدمی اشاره دارد و از پیمانی خبر می‌دهد که میان خداوند سبحان و فرزندان آدم برقرار شده است. از جزئیات این پیمان، در متن این آیه چیزی نیامده است؛ ۴ - نظرات مفسرانولی مفسران با استفاده از روایات، نظراتی را مطرح کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها این است که منظور از عالم ذر، عالم استعدادها و منظور از پیمان، پیمان فطرت، تکوین و آفرینش است؛ به این معنا که هنگام خروج فرزندان آدم (به صورت نطفه) از صلب پدران به رحم مادران که در آن هنگام ذراتی بیش نیستند، خداوند، استعداد و آمادگی برای حقیقت توحید را هم در نهاد و فطرتشان به صورت یک حس درون ذاتی، و هم در عقل و خردشان به صورت یک حقیقت خودآگاه به ودیعه گذاشته است. ۵ - مخلوقات دارای روح توحیدبنابراین، همه بشر دارای روح توحیدند، و پرسش خداوند از آن‌ها، به زبان تکوین و آفرینش، و پاسخ آن‌ها نیز به همین زبان است. این گونه تعابیر کنایی و زبان حال در گفت و گوهای روزانه و نیز در سخنان ادیبان و خطبای عرب و غیر آن و همچنین در آیات قرآن کریم یافت می‌شد. [۳]
منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، ج۸، ص۳۰۶.
[۴]
خرمشاهی، بهاءالدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۰۶.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه میثاق». |